Urząd Gminy Stromiec > Prezentacja Gminy > - Historia gminy i osady > Historia Gminy Stromiec

Stromiecczyzna to kraina leżąca na skraju Puszczy Stromieckiej, częsci Puszczy Kozienieckiej. Gmina Stromiec to jedna z 6 gmin powiatu białobrzeskiego w wojwództwie mazowieckim. W skład gminy wchodzi 23 sołectwa. Gminę Stromiec zamieszkuje 5846 osób (stan na 31.12.2004 r.). Mieszkańcy naszej gminy to przeważnie rolnicy i rzemieślnicy (głównie szewcy, kamasznicy, cholewkarze). Zaletą naszej gminy jest czyste powietrze, spokój, dużo lasów, ośrodek wypoczynkowy w Białej Górze nad Pilicą. Już teraz wiele miejscowości naszej gminy staje się miejscami wypoczynku weekendowego i wakacyjnego. Siedzibą władz gminnych jest 762-letnia osada Stromiec, licząca 924 mieszkańców. Leży na skraju Puszczy Stromieckiej, przy drodze krajowej Nr 48 Tomaszów - Kock, 9 kilometrów od drogi międzynarodowej E-7, 7 kilometrów od stacji kolejowej Dobieszyn na linii kolejowej Warszawa - Radom.

Miejscowość Stromiec położona jest w centrum Gminy Stromiec, która z kolei jest częścią powiatu białobrzeskiego, województwo mazowieckie.

Pierwsze wzmianki o leśnej osadzie Stromiec (Strumiec) pochodzą z XIII w. Początkowo Stromiec był jedynie administracyjnym ośrodkiem okalającej go puszczy. Z czasem stał się siedzibą starostwa niegrodowego (były to więc dobra królewskie, zarządzane przez starostę, az do 1359 r.). Według ksiąg sądowych ziemi czerskiej w 1242 r. utworzono tu parafię, natomiast w 1359 Kazimierz Wielki przekazał księciu Ziemowitowi ziemie, w skład których wchodził obszar dzisiejszej gminy Stromiec.

Lata płynęły, Stromiec stopniowo się rozwijał. Spokój został przerwany przez wojnę ze szwedami. W drodze na południe zatrzymał się tu sam Karol Gustaw. Nie przyniosło to nic dobrego. wkrótce, w roku 1656 wieś spłonęła, kościół został zburzony. Pomimo tak wielkiej tragedii osada powoli wracała do życia. W roku 1683, kiedy Jan III Sobieski wyruszał pod Wiedeń, wśród jego wojska nie zabrakło też i żołnieży ze Stromca. Wrócili potem pełni chwały, a ludność ich poważała. W tym okresie powstała szkółka parafialna, a w 1695 r. zbudowano nowy kościół. Rok później założony został parafialny szpitalik, bedący jednocześnie domem dla biednych i bezdomnych.

Kolejną ważną kartą w historii Stromca było powstanie styczniowe. W okolicach Stromca miały miejsce liczne potyczki, prowadzone przez oddziały powstania z wojskami carskimi. Pobliskimi lasami prowadził swoich ludzi Dionizy Czachowski, bohater tamtych dni. Do końca II wojny światowej prochy poległych wtedy powstańców spoczywały w zbiorowej mogile. Potem przeniesiono je na cmentarz.

W czasie zaborów Stromiec był siedzibą władz gminy, a co za tym idzie osrodkiem administracji carskiej. Od 1868 r. istniała tu szkółka elementarna. Na początku XX wieku rozpoczęła się budowa, istniejącego dod dziś kościoła. Wiekszość wydatków pokryły składki okolicznej ludności.

Obecnie nad Stromcem wznosi się wieża murowanego kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela - wzniesionego w latach 1900 - 1905, a w pobiżu jest również zabytkowy cmentarz. W/w neogotycki kościół parafialny został wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków.

Ważne wydarzenia miełay miejsce w roku 1905. Pewnej niedzieli wybuchły tu zamieszki przeciwko niewoli rosyjskiej. Zaraz po mszy, na której sam ksiądz rozpoczął spiewanie patriotycznych pieśni, tłum ludzi wysłuchał płomiennego przemówienia emisariuszy, dzierżących polskie flagi, a następnie ruszył na urząd gminy i szkołę. Tam zdemolowano symbole władzy cara. Wkrótce potem od strony Białobrzgów przybył oddział wojska. Ludzie ukryli sie w domach. Kary za bunt były surowe, ale cel przynajmniej częściowo został osiągnięty - w szkole wprowadzono język polski (podobne bunty miały miejsce w całej Polsce).

Po odzyskaniu niepodległości Stromiec był siedzibą gminy w powiecie radomskim. W roku 1928 powstała czytelni im. Stanisława Stasica, parę lat później Dom Związkowy, a w 1935 r. oddano do uzytku nowy budynek Szkoły Publicznej. Następnie swoje pietno odcisnęła na Stromcu II wojna swiatowa - przejście frontu w 1945 r. spowodowało niemal całkowite jego zniszczenie. Na początku walki z Niemcami prowadziła na tym terenie IX Armia Prusy. W czasie wojny działała tu Armia Krajowa. Wielu mieszkańców wywieziono do obozów. W sumie zginęło wtedy 134 ludzi - ich śmierć upamiętnia kamienny obelisk. Pod koniec wojny, kiedy już Armia Czerwona przekroczyła Wisłę, Stromiec znalazł się na linii frontu. Wieża kościoła była dla Niemców doskonałym punktem obserwacyjnym. Z tego też powodu cała wieś była pod silnym ostrzałem artyleryjskim wojsk radzieckich. Świątynia, trafiona kilka razy cudem ocalała. Nie można tego niestety powiedziać o okolicznych domach. Wieś była w gruzach. Po wojnie jednak odbudowa szła szybko. Stopniowo Stromiec po raz kolejny zaczynał sie rozwijać. Zbudowano budynek Straży Pożarnej, z wieżą obserwacyjną, kinem i biurami dla władz gminy, dwa domy nauczyciela, nowy budynek szkoły, ośrodek zdrowia wraz z apteką, lecznicę weterynaryjną, bank spółdzielczy, mleczarnie, magazyny zboża. Nie wszystkie te budynki istnieja w pierwotnej formie do dziś. Oczywistym jest, ze po upadku komunizmu wiele się zmieniło. Nowy ustrój przyniósł istotne zmiany, pojawiły sie nowe sklepy, bary oraz prywatne zakłady. Na początku lat 90-tych XX w. wyznaczono plac targowy i od tej pory co piątek odbywają sie tu targi. W rocznicę 750-lecia parafii i osady oddano do użytku nowy budynek władz gminy, gdzie mieści się też i poczta.

Wraz z budową obwodnicy Białobrzegów, odnowiono drogę Stromiec - Białobrzegi.

Obecnie Stromiec jest siedzibą władz gminy, wchodzącej w skład powiatu białobrzeskiego. Urząd Gminy mieści się przy ul. Piaski 4, w budynku, jak już wspomniano wcześniej, wybudowanym w 1992 r. z okazji 750-lecia istnienia Stromca.


Na podstawie: "Stromiec - 750 lat osady i parafii" praca zbiorowa, Stromiec 1992; "Stromiec - 750 - lat parafii" ks. Stanisław Makarewicz, Radom 1992.

 

Wróć